Van kastje naar de muur naar echte doorbraken
Open Space bijeenkomst over zorg voor thuiswonende 60+’ers met complexe psychiatrische problematiek
door Mandy Figaroa, redactielid Precies! namens het sociaal domein
Thuiswonende 60+’ers met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) hebben vaak meerdere problemen tegelijk: psychiatrische klachten, lichamelijke aandoeningen, verslaving of geheugenproblemen. Hun zorgvragen zijn complex en overstijgen wat één professional kan bieden. Veel mensen voelen zich daardoor van het kastje naar de muur gestuurd.
Om dit te doorbreken, organiseerden Precies!, GGzE, Archipel en Samen Verder op 2 oktober een Open Space bijeenkomst in het Badlab in Eindhoven. Hier ging het niet alleen om ideeën verzamelen: de beste voorstellen kunnen ook meteen uitgevoerd worden, dankzij een bijdrage van Archipel, Oktober en de gemeente Eindhoven.
Hoe groot is de uitdaging in onze regio? In Eindhoven heeft 2% van de inwoners EPA, hoger dan het landelijke gemiddelde van 1,5%. In de regio Eindhoven-De Kempen ligt het percentage rond 1,5%, met ongeveer 9.000 EPA-inwoners, waarvan 30% 60 jaar of ouder. Dat zijn zo’n 3.000 ouderen die complexe zorg nodig hebben vanuit meerdere domeinen. De totale druk op de zorg in de regio wordt geschat op een bedrag tussen de 180 en 240 miljoen euro. Door vergrijzing en toenemende GGZ- en wijkzorg zal deze druk alleen maar groeien.
Kortom: er is werk aan de winkel.Vier gezichten van vastgelopen zorg
Werkgroepen gingen aan de hand van vier fictieve persona’s aan de slag om knelpunten in de zorg te ontdekken en creatieve oplossingen te bedenken. De persona’s lieten veelvoorkomende problemen zien:
Peter zijn zorg is gefragmenteerd en hij wordt vaak van het kastje naar de muur gestuurd. Er is geen duidelijk overzicht of regie over zijn traject.
Marian loopt risico op terugval doordat signalen vaak niet worden opgemerkt. Haar persoonlijke situatie krijgt daardoor onvoldoende aandacht.
Hamza heeft nauwelijks aansluiting bij reguliere zorg en het is onduidelijk wie de regie voert. Hierdoor krijgt hij niet de ondersteuning die bij zijn situatie past.
Wilma heeft complexe lichamelijke en psychiatrische problemen, krijgt zorg vanuit diverse domeinen en afzonderlijke aanbieders kunnen het ziektebeeld niet meer aan.
Zorgvolgteams, check-ins en ervaringsdeskundigen
In de werkgroepen ontstonden concrete doorbraken. Zo werd gesproken over zorgvolgteams die cliënten langdurig volgen en bij dreigende stagnatie direct kunnen schakelen, zodat iemand als Peter niet opnieuw tussen wal en schip valt. Ook kwam het voorstel voor levensloopgerichte begeleiding naar voren: ervaringsdeskundigen die binnen huisartsenpraktijken of wijkcentra signalen vroegtijdig helpen oppikken en inwoners structureel in beeld houden, bijvoorbeeld via periodieke “check-ins”, vergelijkbaar met de jaarlijkse controles bij chronische lichamelijke aandoeningen.
Kracht van informele netwerken
Daarnaast werd het belang van wijkgerichte samenwerking benadrukt: teams die niet vastzitten aan domeingrenzen, maar de kracht van het informele netwerk benutten. Van buurtvereniging tot oud-werkgever. Tot slot werd gepleit voor een specialistisch team met regievoerder dat werkt vanuit een presentiebenadering, met aandacht voor bejegening en beschikbaarheid in de avonduren. Dat zorgt voor continuïteit en mensgerichte zorg, juist bij inwoners die zorg mijden of moeilijk vertrouwen opbouwen.
Van ideeën naar impact
Wat begon als een inspirerende denkdag, krijgt een vervolg in de praktijk. De teams werken de beste ideeën verder uit en brengen ze, met steun van subsidie, daadwerkelijk tot leven in nieuwe samenwerkingen en initiatieven.
De Open Space-bijeenkomst was een belangrijke eerste stap. “De komende tijd bouwen we verder aan de doorbraken die hier zijn ontstaan, zodat ouderen met complexe problematiek niet meer van het kastje naar de muur gaan, maar de steun krijgen die ze verdienen”, aldus Esther Hoogenhout, Klinisch Neuropsycholoog bij GGzE Nestor en één van de initiatiefnemers.
DOWNLOAD het verslag
Meer weten over de uitkomsten per werkgroep? Lees het in dit verslag.
oktober 2025